Ogrzewanie kampera - kompendium wiedzy i studium przypadku
Ostatnia aktualizacja: 25.06.2022
fot. powyżej: Kai Branss @wetravelbybus
Podstawowym elementem kampera przystosowanego do podróżowania zimą jest system ogrzewania o wysokiej sprawności. Jego zadaniem jest zarówno ogrzewanie wnętrza pojazdu, jak i podgrzewanie wody. Systemy takie umożliwiają pracę w kilku trybach oraz działają w oparciu o różne rodzaje zasilania – gazowe lub olejowe oraz elektryczne. Każde z rozwiązań jest optymalne w nieco innych warunkach i wzajemnie się one uzupełniają. W tym artykule prezentujemy przegląd różnych rodzajów ogrzewania kampera oraz przedstawiamy ich specyfikę.
Koza w kamperze
Mini piec opalany drewnem
Zanim przejdziemy do omówienia poszczególnych rodzajów ogrzewania, stosowanych we współczesnych kamperach, warto wspomnieć, że nie zawsze ciepłe wnętrze wymaga nowoczesnych i drogich systemów. Wbrew pozorom, mini kominek, czy też piecyk typu koza to dość często spotykane rozwiązanie, również dzisiaj. To najtańszy sposób ogrzania wnętrza pojazdu kempingowego, dość chętnie wykorzystywany przez tak zwanych vanlifersów, czyli osoby na stałe mieszkające w kamperach (głównie w Stanach Zjednoczonych). Profesjonalnie zamontowany, oryginalny i zaprojektowany w tym celu piecyk, może być bezpiecznym źródłem ciepła w kamperze. Podobnie, jak w przypadku domowych komików, nie wolno jednak zapominać o zagrożeniach wynikających ze stosowania paleniska. Takie źródło ma dużą bezwładności i ograniczone możliwości kontrolowania ilości generowanego ciepła. Niestety, często wymaga też dokładania do ognia w ciągu nocy.
Ogrzewanie kampera gazem
Najbardziej wydajnym paliwem, które dodatkowo umożliwia długotrwałą ciągłą pracę, jest gaz. Do jego podstawowych zalet należy wysoka kaloryczność, cicha praca zasilanej nim instalacji oraz czyste spaliny – w odpowiednio konserwowanym i dobrze wyregulowanym piecu gazowym jedyne produkty spalania, jakie powstają to dwutlenek węgla i para wodna. Takie spaliny są odprowadzane na zewnątrz pojazdu i mogą być emitowane przez dłuższy czas, nie powodując dyskomfortu dla otoczenia. Ogrzewanie gazowe jest bezpieczne, gdyż komora spalania ogrzewania gazowego jest zamknięta, powietrze do niej wpływające jest czerpane z zewnątrz pojazdu, a spaliny są odprowadzane na zewnątrz. Wadą ogrzewania gazowego jest konieczność używania stosunkowo ciężkich butli, które trzeba regularnie wymieniać lub napełniać.
Butle stalowe
Najpopularniejszy rozmiar butli gazowych w Polsce to 11 kg i są to butle stalowe (z kołnierzem lub bez) przeznaczone do ich napełniania w specjalizowanych punktach, świadczących tego typu usługi. Butle te można też wymieniać na stacjach benzynowych i innych punktach wymiany. W starszych kamperach spotyka się też butle mniejsze, 5-kilogramowe. Najczęściej butle stalowe zawierają mieszankę propanu z butanem, ale mogą być też napełniane czystym propanem.
Butle z materiałów lekkich
W Polsce można również nabyć butle zawierające 10 kg i 8 kg gazu, wykonane w całości lub w części z materiałów lekkich. Są one dostępne na stacjach benzynowych w modelu na wymianę. Koszt wymiany jednej butli to od 50 do 70 zł i dodatkowo kaucja 100 – 200 zł przy pierwszym pobraniu. Aby korzystać z takiego rozwiązania, należy podpisać umowę z dostarczającą je firmą np. Amerigas w przypadku butli Domlight i Nano. Butle tej firmy dostępne są między innymi na stacjach benzynowych sieci BP i Shell. Warto zaznaczyć, że do ich podłączenia konieczny jest odpowiedni adapter z szybkozłączką i niestety nie może to być urządzenie stosowane w instalacjach domowych. W kamperach nie dopuszcza się bowiem mocowania i uszczelniania węży gazowych za pomocą opasek i obejm. Konieczny jest adapter z odpowiednim gwintem do przykręcenia węża w instalacji kamperowej. Podobnie, jak w przypadku butli stalowych, pewnym ograniczeniem mobilności jest fakt, że możemy mieć problem z ich wymianą poza Polską.
fot.: www.amerigas.pl
fot.: www.amerigas.pl
Zbiorniki i butle do tankowania na stacjach LPG
Niektóre kampery wyposażone są w stały zbiornik na gaz, który tankować można na stacjach LPG. W takim wypadku na zewnątrz kampera zainstalowany jest zawór, znany z instalacji samochodowych. Zbiorniki tego typu są dość duże i ciężkie.
Ciekawą i stosunkowo nową opcją są kompozytowe butle typu Gas Bank, które również — przynajmniej w założeniach — możemy tankować samodzielnie na stacjach benzynowych wyposażonych w dystrybutor LPG. Butle takie wymagają specjalnego adaptera, gdyż zamiast normalnego zaworu są wyposażone w szybkozłączki do tankowania. Należy także pamiętać, że ze względów bezpieczeństwa posiadają one specjalne ograniczenie ilości tankowanego gazu do 80% pojemności. Jednak nie we wszystkich krajach tankowanie gazu LPG do butli na stacjach benzynowych jest dozwolone. Dodatkowym ograniczeniem może być też fakt, że nie wszystkie kraje mają tak samo dobrze rozwiniętą sieć dystrybucji LPG – np. w Danii czy Finlandii takie paliwo praktycznie w ogóle nie jest sprzedawane. Stacje z możliwością tankowania LPG znaleźć można na stronie www.mylpg.eu.
Zbiornik LPG w kamperze Inspire
Gaz zimą
Należy też wziąć pod uwagę pewne ograniczenie przy stosowaniu gazu w zimie. LPG (z ang. liquefied petroleum gas) to mieszanina gazów powstałych przy produkcji benzyny i składa się głównie z propanu oraz cięższego butanu. W przeciwieństwie do samochodowych instalacji gazowych LPG, stosowanych jako alternatywa do zasilania silnika benzyną, w kamperach paliwo to zużywane jest formie gazowej, a nie ciekłej. Zawór znajduje się na górze butli, a nie na dnie zbiornika, a gaz zanim zostanie wykorzystany, musi odparować w butli.
W niskich temperaturach butan, odznaczający się mniejszą prężnością par, nie będzie wydostawać się z butli i spalimy jedynie sam propan. Taka w części zużyta butla będzie stanowić problem, gdyż możemy ją zużyć, dopiero gdy temperatura otoczenia będzie wystarczająco wysoka. Niewiele pomoże też jej ogrzewanie, gdyż jest to kłopotliwe, a rozprężanie gazu jest procesem endotermicznym, czyli butla sama wyziębia się podczas opróżniania. Dobrym rozwiązaniem będzie więc zastosowanie w warunkach zimowych czystego propanu.
Reduktory ciśnienia gazu
Butle gazowe przeznaczone są do pracy w instalacjach wyposażonych w reduktory ciśnienia, zmniejszających ciśnienie do 30 mbar lub 50 mbar, tak aby zapewnić jednakowe ciśnienie dla wszystkich odbiorników. Ważne jest stosowanie reduktorów wyposażonych w złącza do użytku w kamperach. Urządzenia zasilane gazem w tym wypadku pracują prawidłowo przy ciśnieniu 30 mbar. Reduktory typu Truma SecuMotion (MonoControl i DuoControl) są wyposażone w funkcję automatycznego odcinania gazu podczas zderzenia (silniejszego wstrząsu), dzięki czemu instalacja gazowa może być używana w czasie jazdy. Uzupełnieniem takiego reduktora może być automatyczny przełącznik, pozwalający na jednoczesne podłączanie dwóch butli, co eliminuje konieczność wymiany i ewentualną przerwę w pracy. Podobne rozwiązania można znaleźć w ofercie firmy GOK.
fot.: www.truma.com
fot.: www.gok.de
Ogrzewanie kampera olejem napędowym
Drugim popularnym rozwiązaniem jest zastosowanie oleju napędowego, pobieranego bezpośrednio z baku samochodu, który zasila piec olejowy. Niewątpliwą zaletą jest uzupełnianie paliwa podczas zwykłego tankowania, co w całości rozwiązuje problem wymiany i/lub napełniania butli gazowych.
Jednak takie rozwiązanie ma mniejszą sprawność, 1 kg gazu zastępuje ok. 1,3 l oleju, a samo spalanie jest też mniej efektywne. Jest też stosunkowo głośne i podczas pracy generuje uciążliwe na dłuższą metę spaliny. Warto też wziąć pod uwagę, że jeśli podróżujemy przez odludne rejony, podróż do najbliższej stacji benzynowej może być równie uciążliwa, jak wymiana butli z gazem.
Chociaż zasilanie ogrzewania olejem napędowym rozwiązuje również kwestie związane ze stosowaniem mieszanki propanu z butanem, zimą nie jest całkowicie wolne od wad. Przy bardzo niskich temperaturach z oleju napędowego wytrąca się parafina, która może skutecznie zablokować działanie urządzenia. Należy pamiętać o tankowaniu paliwa wysokiej jakości, a w szczególnych przypadkach również o stosowaniu dodatków do paliwa, zapobiegających temu zjawisku.
Ogrzewanie kampera prądem
Ogrzewanie elektryczne może być zintegrowane z gazowym lub olejowym albo mieć formę dmuchawy ciepłego powietrza typu farelka, lub promiennika. Jest ciche i szybko generuje stosunkowo dużo ciepła, ale może być traktowane jedynie jako uzupełniające, ze względu na koszt energii elektrycznej oraz ograniczoną liczbę miejsc, gdzie można się podłączyć do prądu. W Polsce ciągle nie wszędzie znajdziemy gniazda wyposażone w bezpieczniki umożliwiające podłączenie wydajnego ogrzewania elektrycznego. Dodatkową wadą jest wysuszanie powietrza i w przypadku urządzeń z nadmuchem, także wzbijanie cząsteczek kurzu mogących powodować alergie.
Pamiętajmy też, że dmuchawa ciepłego powietrza nie generuje trwałego ciepła w całej przestrzeni pojazdu i polegając wyłącznie na takim ogrzewaniu, możemy doprowadzić do zamarznięcia zbiorników z wodą lub bojlera (nawet w zimowym kamperze), których w ten sposób nie jesteśmy w stanie skutecznie ogrzać. Niemniej posiadanie przenośnego ogrzewacza elektrycznego jest bardzo przydatne i nie zaszkodzi, by znalazł się na wyposażeniu.
Rodzaje systemów ogrzewania
Najbardziej popularne na rynku marki ogrzewania kamperowego pochodzą od trzech producentów – niemieckiej firmy Truma – popularne systemy typu Combi, również niemieckiego Webasto – znanego głównie z ogrzewania kabinowego oraz szwedzkiego Alde – dostawcy m.in. ogrzewania opartego na wymiennikach, spotykanego najczęściej w większych kamperach.
Ogrzewanie powietrza i wody
Systemy ogrzewania występują jako połączenie ogrzewania powietrza i wody w jednym urządzeniu (we wspomnianej Trumie Combi), albo jako systemy rozdzielone, gdzie ogrzewanie powietrza jest na olej napędowy, a bojler z wodą na gaz. To drugie rozwiązanie zapewnia większą sprawność nagrzewania wody za pomocą gazu. Samo rozdzielenie systemów pozwala zaoszczędzić trochę miejsca poprzez montaż ogrzewacza powietrza pod podwoziem. Bojler prawie zawsze znajduje się we wnętrzu, pod kanapą lub w bagażniku, ale zajmuje wtedy nieco mniej miejsca.
System Webasto Hybrid 7 (fot. www.webasto-comfort.com)
Ogrzewanie Alde
Rozwiązania oparte na wymiennikach (Alde), które ogrzewają wnętrze za pomocą konwerterów, stosuje się zazwyczaj w większych kamperach. Przypomina mały system centralnego ogrzewania wyposażony w kaloryfery. Może być on zasilany w trzech trybach – gazowym, elektrycznym 230 V oraz przez wymiennik ciepła z silnika pojazdu. Podczas pracy w trybie gazowym możemy osiągnąć moc nawet do 8 kW (najmocniejsze urządzenia Trumy osiągają w trybie boost i przy zasilaniu mieszanym — gaz plus prąd — około 6.8 kW), a ciepło jest rozprowadzane za pomocą czynnika grzewczego – w tym wypadku glikolu, który oddaje je do powietrza za pomocą rozmieszczonych w pojeździe konwerterów. Takie rozwiązanie ma tę przewagę nad bezpośrednim nadmuchem ciepłego powietrza, że nie wysusza atmosfery i nie wzbija drobinek kurzu z podłogi. W czasie jazdy ciepło może być dostarczane za pomocą wymiennika z silnika samochodu, co pozwala zaoszczędzić zapasy gazu i utrzymać wysoką temperaturę wewnątrz całego pojazdu (nie tylko w kabinie). System jest sprawdzony w ciężkich skandynawskich warunkach i zapewnia temperaturę nawet do 31 stopni C. Jego niewątpliwą wadą jest jednak dużo większa masa wynikająca z zastosowania płynnego czynnika grzewczego i konwerterów. Dlatego, tylko w przypadku nielicznych marek, ogrzewanie Alde można mieć w kamperach o DMC do 3,5 tony. Tak jest np. w przypadku kamperów Adria.
System ogrzewania firmy Alde (fot. Alde)
Ogrzewanie Webasto
Warto w tym miejscu podkreślić różnicę między ogrzewaniem kabinowym a osobnym systemem ogrzewania kampera. Ogrzewanie kabinowe typu Webasto stosowane jest w większości dużych samochodów dostawczych i aut ciężarowych. Występuje w dwóch głównych wariantach: mokrym i suchym. Tak zwane “mokre Webasto” nagrzewa płyn chłodniczy krążący w układzie silnika samochodu. Źródłem ciepła nie jest jednak silnik, ale specjalny agregat, zasilany paliwem z baku samochodu. Wytworzone ciepło jest rozprowadzane przy pomocy kratek nadmuchowych po wnętrzu auta, tak samo, jak ma to miejsce, gdy uruchomiony jest silnik. “Suche Webasto”, również zasilane paliwem z baku, to urządzenie ogrzewające tylko powietrze. W ofercie niemieckiego producenta występuje zarówno jako ogrzewanie kabinowe do samochodów osobowych i ciężarowych, jak i w wersji dedykowanej dla kamperów. W tym drugim przypadku ogrzewanie kamperowe Webasto to kompletny system, z którego ciepło jest rozprowadzane przez niezależny układ przewodów ciepłego powietrza.
Ogrzewanie w VW Grand California
O produkowanym w Polsce kamperze spod znaku VW pisaliśmy już kilkakrotnie. Mieliśmy też okazję dokładnie porównać Grand Californię z innymi, budowanymi w naszym kraju kamperami. Ten pojazd może mieć bardzo rozbudowany system ogrzewania, a możliwości jego konfiguracji są wyjątkowe.
Podstawę ogrzewania części mieszkalnej stanowi w tym wypadku popularny system Truma Combi. Jest to niezależne ogrzewanie kamperowe. W wersji podstawowej otrzymujemy zasilane gazem LPG, kompaktowe ogrzewanie powietrza i wody (bojler 10l) o mocy 6 kW i zużyciu gazu na poziomie 160 – 460 g/h.
Panel sterowanie w VW Grand California
Pierwszą z opcji stanowi Truma Combi 6E (YHB), która oprócz działania na gazie, dodatkowo daje możliwość pracy w trybie elektrycznym (230 V) lub mieszanym. Grzałka elektryczna może pracować z mocą 900 W lub 1800 W. Taka opcja zapewnia oszczędność gazu w czasie pobytu w miejscu zapewniającym dostęp do prądu z sieci.
Jest też dostępna wersja Truma Combi D6E (YHC), czyli zasilana olejem napędowym oraz prądem. Zużycie oleju kształtuje się na poziomie 220 – 630 ml/h. Ta wersja pozwala na większą niezależność i zaoszczędzenie miejsca potrzebnego na butle gazowe. Cechuje się jednak nieco mniejszą sprawnością. Ta opcja wymaga domówienia dogrzewacza 9M5 (grzałki wspomagającej działanie standardowej nagrzewnicy) lub ogrzewania postojowego.
Pozostałe dostępne opcje to: postojowe ogrzewanie powietrzne (suche) o mocy 3,5 kW (7VM), wodne ogrzewanie postojowe (mokre) o mocy 5 kW (7VL) oraz elektryczna nagrzewnica o mocy 1,4 kW (7E7). Można zatem skonfigurować sobie system ogrzewania, który spełni oczekiwania nawet najbardziej wymagających użytkowników.
Truma iNet
Truma, jako lider rynku, oferuje cały pakiet rozwiązań do kamperów. Jeśli chodzi o ogrzewanie, warto zwrócić uwagę także na zintegrowane systemy sterowania ogrzewaniem pod marką iNet. Umożliwia on zarówno bieżącą obsługę systemu, jak i programowanie ogrzewania nawet na kilka dni do przodu oraz informuje o ewentualnych awariach. System posiada własną aplikację mobilną umożliwiającą zdalne sterowanie za pomocą telefonu. Z kolei Truma LevelControl Set jest – kompatybilnym z resztą systemu sterującego – narzędziem do monitorowania poziomu gazu w obydwu podłączonych do instalacji butlach, pod warunkiem jednak, że są to butle stalowe (urządzenie nie działa ani w przypadku butli aluminiowych ani wykonanych z tworzyw sztucznych).
Chińskie “webasto”
Pisząc o ogrzewaniu kamperów, nie sposób pominąć, cieszących się sporą popularnością, urządzeń produkowanych w Chinach, a dostępnych na wielu platformach zakupowych i aukcyjnych. Co do zasady, najczęściej kopiują one sposób działania oryginalnego Webasto choć pojawiły się też bardziej zaawansowane urządzenia, będące kopią Trumy Combi. Są też łudząco podobne w wyglądzie. Ich jedyną zaletą i źródłem popularności jest niska cena. Wśród wad wymienić należy brak możliwości kontroli mocy i generowanego ciepła (w większości modeli), zawyżanie mocy nominalnej oraz wysoką awaryjność. Jednak, ze względu na to, że ogrzewanie jest jednym z głównych systemów kampera, wpływających na nasze bezpieczeństwo w podróży, stosowanie chińskich zamienników wiąże się z ryzykiem, którego nie bylibyśmy gotowi zaakceptować. Brak odpowiednich badań i certyfikatów, dopuszczających do obrotu i potwierdzających bezpieczeństwo stosowania, powinien być wystarczającym powodem, żeby takich podróbek nie kupować i nie montować w kamperach.
Podsumowanie
Jak widać, ogrzewanie kampera to dość złożone zagadnienie. O jego efektywności decyduje rodzaj zabudowy oraz sposób, w jaki chcemy korzystać z auta. Podczas zakupu samochodu odpowiednie zrozumienie własnych potrzeb będzie kluczowe dla wyboru właściwego pakietu. Ogrzewanie gazowe jest bezsprzecznie najbardziej efektywne i komfortowe – brak hałasu i uciążliwych spalin, jednak ogrzewanie olejowe daje nieco więcej swobody – brak konieczności wymiany butli i jest prostsze w obsłudze – nie trzeba korzystać z konwerterów i adapterów. Z kolei ogrzewanie elektryczne można traktować głównie jako uzupełniające, gdyż możliwość jego użycia, zwłaszcza w polskich warunkach, może być znacznie ograniczona.
Artykuł powstał przy współpracy z motorhome.pl, jako odpowiedź na liczne pytania w temacie rodzajów ogrzewania w kamperach.
Maciek Straus
To jest motorhome.pl i to nie jest artykuł sponsorowany!
Udostępnij!
